Shanghai is de grootste haven, de belangrijkste handelsstad en de economische motor van China. De visie en planning van het stadsbestuur zijn even indrukwekkend als de energie waarmee de bevolking aan haar toekomst werkt. De stad is voortdurend in ontwikkeling.
Shanghai is tevens, sinds haar opdeling in de late negentiende eeuw in een Britse, Franse en Internationale concessie, de meest cosmopolitische stad van China. Dat komt onder meer tot uiting in de kleding van de bevolking, het assortiment van de westers aandoende warenhuizen en het aantal westerse- en niet-westerse restaurants, waaronder enkele fastfood ketens, maar ook beduidend culinairder etablissementen.
Het stadscentrum staat vol met wolkenkrabbers (vergelijkbaar met New York of Hongkong). In de stadplanning is de laatste tijd aanzienlijk meer aandacht voor de aanleg van parken en groenvoorziening, hetgeen Shanghai in 2004 een Garden City Award heeft opgeleverd. Dit betekent minimaal 35% van het stadsoppervlak uit groen bestaat.
Shanghai kent vier seizoenen. Het klimaat is subtropisch met een warme, vochtige zomer en een relatief koude, iets minder vochtige winter. Het regent gemiddeld 200 dagen per jaar. De meeste regen valt in juni. In de periode december/februari schommelt de gemiddelde dag-temperatuur tussen 0 en 11 graden, van maart tot mei tussen de 5 en 24 graden en gedurende de (drukkend hete) zomermaanden tussen de 20 en 35 graden met pieken tot 45 graden. In de aangename herfst lopen de temperaturen uiteen van 8 tot 29 graden. Sneeuw valt er zelden.
Ligging
Shanghai ligt in de delta van de Yangtze-rivier in het oosten van China op een breedtegraad van ca. 35 graden en een lengtegraad van 120 graden.
Ter vergelijking op de hoogte van Casablanca in Afrika,op de hoogte van Teheran in Azië, op de hoogte van Los Angeles in Amerika
Het tijdsverschil met Nederland bedraagt zeven uur (Azië is voor op Europa) in de winter en zes uur in de zomer. (China zelf kent geen zomer/wintertijd.) Omdat China geen tijdzones heeft en Shanghai in het uiterste oosten ligt, is het ’s morgens heel vroeg licht en, ook in de zomer, al rond 19.00 uur donker.
Geschiedenis
Shanghai wordt voor het eerst omstreeks 1280 onder deze naam genoemd, ofschoon er rond 200 jaar voor Christus op de huidige locatie al een vissersdorp met de naam Hu-Tuh wordt vermeld (Hu is nog steeds een veelgebruikte aanduiding voor Shanghai). Tot zo’n 150 jaar geleden was Shanghai niet meer dan een verzameling buurtschappen aan de rand van het Chinese rijk.
Door zijn ligging aan de monding van de Yangtze, de enige tot diep in het binnenland bevaarbare Chinese rivier, werd Shanghai echter in de 19e eeuw een handelsplaats waar Westerse handelaren, clandestien, Chinese goederen kochten en die betaalden met opium. De pogingen van de Chinese regering de opiumhandel te stoppen leidde in 1839 tot een botsing tussen China en Engeland (de eerste Opiumoorlog).
Engeland kwam als sterkste uit de strijd en bedong bij het verdrag van Nanjing (1842) onder andere de officiële openstelling voor buitenlandse handel van Shanghai. Shanghai ontwikkelde zich daarna in snel tempo tot het voornaamste centrum voor handel tussen China en de buitenwereld. De Chinese regering, vernederd door het verlies van de zeggenschap over een deel van haar territorium, was niet geïnteresseerd in internationale handel en daarmee niet in Shanghai, dat sowieso in de periferie lag.
De buitenlanders konden vrijwel ongehinderd hun gang gaan, zeker nadat zij bedongen hadden dat zij niet onder de Chinese rechtspraak vielen. De zich in Shanghai vestigende buitenlanders, m.n. Engelsen, Fransen, Amerikanen, Wit-Russen en later Japanners, stichtten, samen met hun Chinese handelspartners, een stad die nauwelijks onder enige staatsautoriteit, Chinese of andere, viel en zich uitsluitend liet leiden door de commercie. De naam Shanghai kreeg in de eerste helft van de twintigste eeuw een legendarische klank. De Parel van het Oosten riep associaties op met misdaad, decadentie, ongebreidelde mogelijkheden en losbandigheid.
De Tweede Wereldoorlog en de communistische machtsovername door Mao Zedong in 1949, maakten een eind aan het oude Shanghai. De Communistische regering strafte de stad voor haar decadente verleden en haar banden met het westen. Met de meeste buitenlanders verdween ook de welvaart uit Shanghai, al was de stad nog jarenlang de basis van de Chinese industrie, omdat het de enige plek was waar moderne fabrieken stonden.
Na Mao’s dood in 1976 liet zijn opvolger Deng Xiaoping in het bijzonder vanaf 1992 de beletselen vervallen voor op winst gerichte bedrijfsvoering in China. Shanghai mocht uit zijn winterslaap ontwaken, ook al omdat in de centrale regering in Peking belangrijke plaatsen werden (en worden) ingenomen door politici uit Shanghai.
Omgeving
De omgeving van Shanghai is vlak en kaal en bestaat uit landbouwgebied onderbroken door industriesteden. De steden Suzhou, Hangzhou en Nanjing, per trein in enkele uren bereikbaar, zijn een bezoek waard. Dichter bij Shanghai liggen enkele schilderachtige dorpen, zoals Zhouzhang, Zhu Jia Jiao en Xi Tang. Ook het voor de kust gelegen eiland Putuoshan is aantrekkelijk.
Bevolking
Shanghai behoort met haar 17 miljoen inwoners + 20 procent floating population tot de vijf dichtstbevolkte steden ter wereld. Het zeer levendige straatbeeld wordt volkomen bepaald door de Chinese bevolking. De stad beslaat een oppervlakte van ongeveer de provincie Utrecht. Voor Chinese begrippen is de bevolking welvarend met een gemiddeld jaarinkomen van rond de 60.000 RMB per capita. De Inkomensverschillen zijn ongelijk verdeeld niet alleen in Shanghai maar in heel China.
Taal
De inwoners van Shanghai spreken een van de 55 dialecten die China rijk is, het Shanghainees. Vrijwel iedereen spreekt daarnaast Mandarijn, de officiële landstaal. Het Chinees is een toontaal en heeft geen alfabet. Het schrift bestaat uit meer dan 55.000 karakters, waarvan men er grofweg een aantal duizend moet kennen om bijvoorbeeld een krant te kunnen lezen. Het is niet een taal die men makkelijk oppikt.
Aangezien weinig Shanghainezen een vreemde taal spreken, is het aan te raden, indien U geen Sinoloog bent, bij aankomst een cursus Chinees te volgen om althans de eerste beginselen meester te worden. Een cursus kan gevolgd worden aan een van de vele universiteiten in groepsverband of op privé-basis (evt. aan huis).
Religie
Shanghai heeft zowel katholieke als protestantse kerken, met op zondag Engelstalige diensten voor buitenlanders, en moskeeën en boeddhistische tempels. Shanghai kent traditioneel ook een joodse gemeenschap met een synagoge in Hongkou district.
Transport
Algemeen/openbaar vervoer
Het is in Shanghai niet strikt noodzakelijk (maar wel gemakkelijk) om over een eigen auto te beschikken; het chaotische verkeer is voor velen aanleiding van de vijftigduizend taxi’s gebruik te maken. Deze bieden vervoer tegen lage kosten, een rit gemiddeld tussen 10 en 30 RMB.
Verder beschikt Shanghai over een uitgebreid en fijnmazig openbaar vervoer netwerk. De stad telt drie stadsspoorlijnen, waarvan twee ondergronds. Diverse autobuslijnen hebben tegenwoordig airco, maar er dienen niet te hoge eisen te worden gesteld aan comfort en tijdigheid. Metro- en buskaartjes kosten slechts enkele RMB. Straatnaamborden zijn behalve in karakters ook in het Pinyin (Latijns schrift). Er zijn goede Engelstalige stadskaarten in de handel.
Auto’s: inlichtingen en advies over gangbare merken
De meest voorkomende auto in Shanghai, de Volkswagen Santana, is lokaal gemaakt en van inferieure kwaliteit. Andere types, zoals Mercedes, Audi, BMW, Volvo en diverse Japanse merken verschijnen steeds vaker in het straatbeeld.
Rijbewijzen
Een Chinees rijbewijs is verplicht en kan na een “medisch” onderzoek, inlevering van een kopie van het geldige Nederlandse rijbewijs en twee pasfoto’s worden verkregen. Buitenlanders hoeven slechts een theorie examen af te leggen dat bestaat uit een honderdtal vragen.
Het adres van het Verkeersbureau (cheliang guanli chu) te Shanghai is Zhongshan Bei Yi Lu 110. De openingstijden zijn maandag t/m donderdag van 8:30 tot 11:30 en 13:00 tot 16:00. Het bureau is te bereiken onder telefoonnummer (021)65168168.
Zie voor het aanvragen van een nieuw Nederlands rijbewijs www.rdw.nl en www.rijbewijs.nl.
Ander transport (fiets, brommer, motor)
Shanghai was altijd een fietsstad, maar met het steeds drukker wordende verkeer is fietsen niet aan te raden. Veel speciale fietspaden zijn er niet. Fietsen en mountainbikes zijn hier tegen aantrekkelijke prijzen aan te schaffen. De kosten voor een Giant mountainbike (op bestelling in grote maten leverbaar) bedragen slechts ca. 100 Euro.
Motoren en brommers zijn alomtegenwoordig, behalve op de snelwegen, waar zij zich niet mogen begeven. Overigens worden i.v.m. milieubeperkende maatregelen geen vergunningen meer voor deze voertuigen afgegeven. Het is ten sterkste af te raden met de motor aan het Shanghainese verkeer deel te nemen.
Verkeerssituatie
In theorie zijn de verkeersregels in Shanghai niet veel anders dan de Nederlandse. De praktijk staat daar volledig los van. Onverstoorbaarheid, een goed reactievermogen en een zekere onverschilligheid ten aanzien van lakschade zijn absolute voorwaarden voor een succesvolle verkeersdeelname. Nederlands verkeersgedrag levert weinig rendement op.
Het verkeer in Shanghai rijdt in de regel rechts, maar het is niet ongewoon dat ook een gedeelte van de linker weghelft wordt gebruikt.
Voetgangers steken over en fietsers slaan in beide richtingen af zonder te kijken. Fietsers, handkarren en wandelaars maken veelvuldig gebruik van de autoweg en spookrijden is voor deze weggebruikers een normale zaak. Ook op de snelweg moet rekening worden gehouden met (onverlicht) spookrijdende (vracht)auto’s en (bak)fietsen. Rood licht heeft voor fietsers en voetgangers nog minder betekenis dan in Nederland.
Het meest afwijkende verkeersgedrag kan als volgt worden samengevat:
bij rood licht is rechts afslaan toegestaan (tenzij expliciet anders aangegeven);
groen licht betekent niet dat de kruising vrij is;
oranje licht betekent dat het kruisende verkeer optrekt;
verlichting voor fietsers is onbekend (en vaak ontbrekend bij bussen en vrachtwagens).
Het wegennetwerk wordt nog steeds uitgebreid: behalve het gelijkvloerse stratenstelsel is er een verhoogd ringwegstelsel dat de meeste delen van de stad redelijk snel bereikbaar maakt. Files zijn aan de orde van de dag aangezien het autobezit explosief toeneemt (of bijvoorbeeld omdat iemand midden op de weg een band staat te verwisselen), maar staan nog in geen verhouding tot die in Nederland. De reistijd is door de grootte van de stad gemiddeld langer dan in Nederlandse steden. De kwaliteit van de wegen is redelijk tot goed.