Je moet niet luisteren naar geruchten over Palermo. De maffia? Het leeft volgens het voorschrift: om gelukkig te zijn, blijf buiten het publieke oog. De chaos die heerst in deze stad? Het is vrolijk, schilderachtig, in lijn met dat van andere grote steden in het zuiden van de Middellandse Zee. Dat is niet verrassend: het hart van deze Siciliaanse stad is altijd, of bijna, verdeeld tussen de twee kusten continenten. Het heeft zelfs een handtekening gemaakt van de Arabisch-Normandisch-Byzantijnse stijl, de vereniging van drie culturen die aanleiding heeft gegeven tot ware architecturale edelstenen.
Wanneer we denken aan Sicilië, het grootste van de eilanden aan de Middellandse Zee, komen onze geesten gelukkig met het prachtige Syracuse en zijn rijke Griekse verleden, of Catania, een barokke parel die leeft onder de constante dreiging van de Etna. En we vergeten vaak de grootste stad van de regio: Palermo. En het is een vergissing! Omdat de Siciliaanse hoofdstad niet slechts een administratieve stad is. Het draagt ook bij aan het karakter van het eiland met zijn pittoreske karakter, maar verder nog, door zijn formidabele erfgoed. Dit erfgoed is het resultaat van een geschiedenis zolang het turbulent is, het verhaal van Europa van de afgelopen eeuwen, van culturen die achtereenvolgens samenkwamen en zich uit elkaar scheurden.
Om de stemming van deze stad volledig te vatten, moet je minstens duizend jaar teruggaan. In die tijd behoorde Palermo tot het Midden-Oosten. Het stond bekend als Al-Madinah Balharm. Twee eeuwen eerder hadden de moslims het overgenomen van de Byzantijnse. Gedurende hun tijd bloeide de stad, verrijkt met de handel en cultuur van citrusfruit, papyrus en katoen in de “Conca d’Oro” of gouden bekken, de vlakte rondom Palermo. Deze welvaart was zichtbaar: meer dan 300 moskeeën bloeiden door de hele stad. Niettemin waren de vele Joden, Katholieken en Orthodoxen die nog steeds daar woonden vrij om hun religie te beoefenen. Het was een tijd van tolerantie. Een gemoedstoestand die de Noormannen hadden toen ze zich in 1072 vestigden in Palermo, aan het einde van hun verovering van Sicilië. De kunstenaars en geleerden die Roger II van Sicilië omringen, de eerste van de Normandische koningen van Sicilië, hebben niet tot dezelfde god gebeden. Een unieke en, nog beter, moedige, culturele symbiose in die oorlogstijd.
Waarom de geschiedenisles? Omdat het helpt om de bijzondere schoonheid van Palermo waar te nemen en te begrijpen, die van een kosmopolitische stad die eeuwenlang in staat was zichzelf opnieuw uit te vinden en zich in de loop van de eeuwen te ontwikkelen door zich open te stellen voor het beste dat de verschillende gemeenschappen te bieden hadden. Een spectaculaire illustratie van deze culturele fusie: San Giovanni degli Eremiti. De eerste stenen van deze kerk dateren uit de Byzantijnse periode. Ze hebben lange tijd een moskee gehuisvest. Met de komst van de Noormannen werd het gebouw herbouwd om het katholieke geloof te dienen. Toch behield het een duidelijke link naar zijn vorige roeping. Zijn filigrode vensters, en vooral de vijf rode koepels bovenop, bieden een sterke en prachtige glimp van de Oriënt.
Deze Arabisch-Normandische stijl doordringt sterk twee andere Palermitaanse edelstenen: het Normandische paleis en de Palatijnse kapel. De huidige zetel van de regionale vergadering van Sicilië, het paleis is een oude Romeinse fort dat de Arabieren getransformeerd in een Qasr of kasteel, om te dienen als woonplaats voor de Emirs. De Noormannen verfraaiden en vergrootten het om daar de Kroon te installeren. Ze trokken nieuwe torens en bastions op en renoveerden de beroemde Palatijnse kapel. Het grootste wonder van Palermo, zo niet heel Sicilië! Het is toegankelijk via het Maqueda-hof, een prachtige patio omzoomd door kolommen van Egyptisch graniet. Eens door de grote Normandische deuren die de kapel beschermen, overweldigt de rijke inrichting u. Het dak is versierd met schilderijen en Arabische kalligrafie en muquarnas, de pleister siergewelf zo typisch voor moskeeën. De muren zijn versierd met gouden mozaïeken op de manier van de orthodoxe. Het is een magische omgeving die ervoor heeft gezorgd dat de Franse schrijver Maupassant de Palatijnse kapel verklaarde, ‘de mooiste ter wereld’, en ‘het meest verrassende religieuze juweel dat is uitgedacht door menselijk denken en uitgevoerd door de handen van kunstenaars’.
De Siciliaanse hoofdstad is ook levendig in het heden. Een beetje te veel, klagen sommige bezoekers. Het is waar: het ballet van tweewielige voertuigen, aangevoerd door de Vespa, is lawaaierig. Waar: de vervallen gevels en afval op de grond laten het gevoel verwaarloosd aanvoelen. Waar: de auto’s geparkeerd op de trottoirs zijn vervelend. Maar dit alles maakt deel uit van de charme van de stad, verleidelijk … Middellandse Zee. De meridionale pittoreske is overal … op de overdekte kraampjes vol met fruit, groenten en vis in de Vucciria-markt (de “slachting”). In de kreten van de kooplieden van Ballarò, de oudste markt van de stad, als ze passanten overrompelen om ze alles en nog wat te verkopen. In de aroma’s van de lokale specialiteiten, deze keuken van de armen die het vaakst in de straten wordt gegeten: de panei c’a meusa, een soort sandwich van kalfsvetlong en milt; de stigghiole, tripe brochettes; de panelle, kikkererwtenmeel donuts drizzled in citroensap … Of zelfs op de stranden van Palermitan: Cefalù en seizoenen van vissers die flirten met het zand; Isola delle Femmine is een adembenemend uitzicht op het eiland met dezelfde naam; en natuurlijk Mondello, een hemelse baai die het Caribisch gebied waardig is, zomerbolwerk van Palermitans en hun gasten.
Bezienswaardigheden in Palermo en omgeving
Il Duomo
De magnifieke Palermitaanse kathedraal, een enorm gebouw in de pure Arabisch-Normandische stijl. Dat is waar Roger II werd gekroond tot koning van Sicilië. Zijn stoffelijk overschot ligt hier nog steeds, evenals die van keizer Frederik II, een andere beroemde Siciliaanse monarch, en Saint Rosalia, patroonheilige van de stad.
Quattro Canti
Het kruispunt van de ‘vier hoeken’ die de stad in vier verschillende hoeken verdeelt. Dit opmerkelijke architecturale ensemble is het vertrekpunt van de paardenkoetsritten.
Fontana della Vergogna
Bezoek het voor de Fontana della Vergogna: de fontein van schaamte! Het werd aan de stad gegeven door een Toscaanse edelman die het te snel vond met zijn zestien voornamelijk naaktbeelden van nimfen, zeemeerminnen en saters.
Martorana
Een van de mooiste kerken van Palermo, een verrassende mix van stijlen: Byzantijnse dateert uit de 12e eeuw en de barok, vanaf de zestiende.
Corleone
Het voormalige bolwerk van de Siciliaanse maffia, het dorp dat de naam van de peetvader van Coppola inspireerde, is vandaag de dag het huis van een museum over de geschiedenis van … de maffia!
Monreale
In deze stad op 7 kilometer van Palermo, moet je zonder de kathedraal te bezoeken, een andere beroemde erfenis in de Arabisch-Byzantijns-Normandische stijl